په دې کې شک نشته چې BMW د نړۍ تر ټولو ستره کمپنۍ ده، په نړیواله کچه مشهوره ده، ښايي د شهرت دلیل یې هم د ځانګړو او ښکلو موټرونو تولید وي او دغه تولید یې په ځانګړې توګه په وروستیو لسیزو کې په بازارونو کې ځانګړی نوم لري. خو تر ټولو مهمه دا چې دا شرکت نوي کلن تاریخ لري، د دغې کمپنۍ لومړني موټرونه اوس هم د نړۍ د صنعت په شهکار کې راځي.
خو دغې کمپنۍ په لومړي سر کې د الوتکو پرزې تولیدولې، څه وشول او دا فکر یې له کومه کړ چې دا کمپنۍ دومره لویه شوه؟ له کومه ځایه یې پیل وکړ او څنګه مخ ته ولاړه؟ څنګه یوه وړه د نننۍ نړۍ د موټر جوړولو تر ټولو ستره کمپنۍ شوه؟
بي اېم ډبلیو په نړۍ کې د موټر جوړولو ستره کمپنۍ ده. بي اېم ډبلیو په آلماني کې د دریو کلمو مخفف دی چې مانا یې د براین د موټر جوړولو کمپنۍ ده. دا په آلمان کې د موټر جوړولو ستره کمپنۍ ده چې تر ډېره لوکس قیمتي موټر او موټرسایکلونه جوړوي. مرکزي دفتر یې د آلمان په مونیخ ښار کې دی.
BMW خپل لومړی کار د موټر سایکلونو له جوړولو او د الوتکو د پرزو له جوړولو پیل کړ. وروسته یې موټرسایکلونه جوړول، د جوړوېدو له تاریخه تر ۱۲ کالو په دې کمپنۍ کې د موټر د جوړلو کوم خبر نه و. یاد شرکت د لومړي ځل لپاره په ۱۹۱۳ کال کې پیل شوی دی. د جوړېدو تاریخ یې هغه وخت پیل شو چې کارل فریدریش راپ د الوتکو د انجنیرۍ په برخه کې زده کړې وکړې او په یوه وړه فابریکه کې یې د الوتکو د پرزو په جوړولو لاس پورې کړ.
کار له دې مودې تر ۱۹۱۲ کال پورې د موټر جوړولو په دوو کمپنیو زوست او دایملر بنز کې کار کاوه، هغه په دې برخه کې تجربه هم لرله، وروسته وروسته یې فعالیت پراخ شو او په دې برخه کې یې ډېرې بریاوې په برخه شوې. د هغه لومړنۍ مینه او کار د الوتکو د جوړول وو، په دې برخه کې هم بریالی و او تر خپلې وسې یې د الوتکو په جوړولو کې نوښتونه وکړل او پرزې یې په سمه توګه تولیدولې او کوښښ یې دا و چې په سمه توګه یې جوړ او نوې تخنیکونه پکې وکاروي.
وروسته های ویرت آلماني سیاستوال له کارل ملاتړ وکړ او د جوزف ویرت په نامه یې وړه کمپنۍ جوړه کړه، چې په ۱۹۱۶ کال کې یې په پراخه پیمانه د پرزو تولید پیل کړ، په همدې کال کې یې پرېکړه وکړه چې خپله سوداګري پراخه کړي، خو د دې کار لپاره له ځينو مالي ستونزو سره مخ شول او کمپنۍ د جوزف ویرت له کمپنۍ بېله شوه.
خو کارل چې په الوتکو مین و، له خپله کاره یې لاس نه اخیست، وروسته یې بیا د خپل یوه ملګري په مرسته او ملاتړ د مونیخ ښار په یوه لرې پرته سیمه کې د راپ په نامه یوه کمپنۍ جوړه کړه. وروسته د ځینو ستونزو له امله اړ شو چې له بي اف ډبلیو سره یو ځای شي او همدې یو ځای کېدو په برکت دا کمپنۍ پراخه شوه او پر بي اېم ډبلیو بدله شوه.
کار او همکاران یې په همدې موده کې د الوتکو د پرزو پر تولید هم بوخت وو، کار یې ورځ تر بلې پراخېدو، سوداګرۍ یې نسبتاً بریالۍ وه، په ۱۹۱۸ کال کې بي اېم ډبلیو یوه الوتکه تولید کړه چې په هغه وخت کې یې تر ټولو ښه سرعت درلود او تر ټولو ښه طراحي یې درلوده.
وروسته د دې الوتکې له جوړېدو BMW کمپنۍ نوره هم مشهوره شوه او شهرت یې د نړۍ ګوټ ګوټ ته ورسېد. د لومړنۍ نړیوالي جګړې د پیل پر مهال هم دې کمپنۍ لوړ نوم درلود او ډېری کمپنیو د خپلو الوتکو د اړتیا وړ پرزې له همدې کمپنۍ اخیستې او کار یې د باور وړ و.
دې کمپنۍ لومړنی موټر په ۱۹۲۸ میلادي کال کې تولید کړ. د همدې کال په مني کې دغې کمپنۍ یوه وړه څانګه پرانیستله، په دې څانګه کې به د موټر سایکلونو او موټرونو لپاره پرزې تولیدېدلې، نوم یې فاقزوګ فابریک آیسناخ و، دا څانګه یې په ډېرو کمو پیسو خپله کړې وه.
دغې کمپنۍ واړه موټرونه جوړول، دیکسي نومېدل، وروسته چې کله د BMW وسایل په دې کار ځای کې ځای پر ځای شول او نوی کار پیل شو، نو د دې موټرونو د تولید لړۍ ودرېده. خو د کارل او همکارانو په ذهن کې یې یوه نوې مفکوره پیدا شوه، دوی د همدې کمپنۍ د جواز په کارولو د نوو موټرونو په تولید لاس پورې کړ. لومړنی موټر یې بي اېم ډبلیو دیکسي ۳ نومېدو.
دیکسي ساده موټر و، په اوبو د سړېدو وړتیا یې لرله، چې په هغه وخت کې نادر کار و او په ساعت کې یې ۷۵ کلیومتره سرعت و، څلور سلنډره ماشین یې درلود او ډيزاین او طراحي یې ډېره ښکلې وه. تر ډېرو کلونو د دیکسي درې انځورونه د ورځپاڼو ټاپ خبر و، دا موټر تر هغه ډېر له تاوده هر کلي سره مخ شو تر کومه یې چې جوړوونکو اټکل کړی و، په دوو کالو کې ۱۸۰۰۰ زره دانې وپلورل شول، چې په هغه وخت کې د پام وړ عدد و.
په ۱۹۳۰ کال کې د دیکسي ۳ موټر پر جوړښت او ډيزاین نوي کارونه وشول، آرنګ، ماشین، سیټونه او هر څه یې د جذابیت په لور روان وو، د بدنې ځینې برخې یې له فولاتو جوړې شوې، دا نو د دې لامل شول چې قیمت یې لوړ، کیفیت یې ښه او مقاومت یې ډېر شي. په همدې کال کې دیکسي ۳ د موټر ځغلونې په سیالۍ کې ګډون وکړ او په دې بریالی شو چې لومړۍ درجه بریا خپله کړي. دا بریا د دې لامل شوه چې د BMW انجنیران د موټر جوړونې نوې مرحلې ته د ننه شي او په دې توګه خپلو کارونو ته پراختیا ورکړي. دوی همدارنګه کوښښ وکړ چې سپورتي او مسابقه يي موټرونه تولید کړي او تر ډېره په دې برخه کې بریالي را ووتل.
سمه ده چې نن به د لوړ سرعت لرونکي موټرونه په بازارونو کې وي، خو یو وخت داسې هم و چې د هېڅ موټر د سرعت ستنې تر ۷۹ پورته درجه نه لرله، خو BMW غوښتل په دې امپیر کې د ۱۰۰ عدد ور زیات کړي، په هغه وخت کې دا یو خوب و او هېچا دا فکر نه کاوه چې یو وخت به موټر د ۱۰۰ کلیومتره پر ساعت سرعت ولري. دیکسې ۳ په هغه وخت کې د سرعت له اړخه ریکارډ جوړ کړی و، هغه دومره وړتیا لرله چې له ۰ تر ۴۰ کیلومترو سرعت یوازې په ۱۰ ثانیو کې واخلي، د همدې سرعت له امله و چې په سیالیو کې یې لومړی مقام وګاټه. خو په هر صورت د دیکسي ۳ تولید د BMW لپاره هم یو چلنج و، چې وروستي کارونه یې تر دې غوره وي او هم یو ویاړ و چې د خپل وخت تر ټولو قوي چټک او کلک موټر یې تولید کړی و. یوازې درې کاله وروسته BMW په دې بریالۍ شوه چې لومړنی ۶ سلنډره موټر جوړ کړي، د دغه موټر نوم BMW۳۰۳ و، دا موټر هم د تېر په څېر د خلکو له تاوده هر کلي سره مخ شو او دې کمپنۍ ته یې ویاړونه راوړل.
دا موټر د دیکسې موټر پرمختللې بنه وه، توپیر یې په دې کې و چې هغه ۴ سلنډره لرل، خو دغه موټر بیا ۶ سلنډره لرل. سرعت یې ۱۰۰ کلیومتره و، دا نو لومړی ځل و چې BMW داسې موټر جوړ کړ چې د سرعت امپیر یې د ۱۰۰ عدد درلود. سره له دې چې بازار یې ګرم و، خو دغې کمپنۍ یوازې ۲۳۰۰ دانې تولید کړل چې اوس یې هم یوازې ۴ یا ۵ دانې ساتل شوي دي او خلک یې نندارې ته ورځي. دوی نو همدلته تم نه شول په ډېر جدیت یې کار کاوه.
BMW کمپنۍ یو دم دومره لوړو پوړیو ته نه ده رسېدلې. دغه بریالی شرکت د خپل تاریخ په اوږدو کې له ډېرو لوړو ژورو سره مخ شوی دی. دا شرکت کله پر ځمکه لګېدلی دی، خو پورته شوی او خپله لار یې په منظم فکر او پلان وهلې ده. په دې توګه وه چې نن خپله بریا لمانځي او د نړۍ په بریالیو شرکتونو کې یې خپل ځای ساتلی دی.
تر دویمې نړیوالې جګړې د دغې کمپنۍ عمده تولیدات موټرونه او موټرسایکلونه وو، د جګړې په اوږدو کې د دغې کمپنۍ مدیرانو د توقع خلاف یو ځل بیا د موټرونو تولید ته مخه کړه، دوی موټر سایکلونه لا هم جوړول، خو د موټرو تولید یې د یو څه مودې لپاره ودراوه. تر ۱۹۴۵ کال چې کله جګړه ودرېده یو ځل بیا یې د موټرونو په تولید لاس پورې کړ. خو کله چې په دویمه نړیواله جګړه کې د موټر جوړونې برخه بمبار شوه، نو کمپنۍ له مالي ستونزو سره مخ شوه، همدې پېښې دغه شرکت له جدي مالي ستونزو سره مخ کړ او اړ شو چې خپلې ډېرې بریاوې له لاسه ورکړي. د کمپنۍ شریکانو هم دوې لارې لرلې یا به یې په همدې ګوډ مات حالت کې خپل کار ته دوام ورکولی یا به یې کمپنۍ سقوط کولی. بالاخره پرېکړه دا شوه چې کمپنۍ به خپل کار ته ادامه ورکوي.
دوی د خپل کار د ادامې لپاره اړ وو چې یوه نوې فابریکه وپېري؛ ځکه پخوانۍ فابریکه په بمبارۍ کې ورانه شوې وه. دوی د ایزو ایستا کمپنۍ واخیسته، ځکه دې کمپنۍ به کوچني او ارزانه موټر تولیدول او له جګړې وروسته یې مینهوال ډېر وو، ځکه د خلکو اقتصادي حالت خراب شوی و. د ایزو استا کمپنۍ وکړی شول چې BMW د اوو کالو په اوږدو کې له ماتې وژغوري، دوی وکړی شوی چې خپلې بریاوې د تېر په څېر ولمانځي او له خوښیو ډکې شېبې ولري. څو کاله وروسته یې خپل کار پراخ کړ، د رورو ډله یې واخیسته، لنډ رورر، روور، او ام جي کمپنۍ یې واخیستې، خو دغې کار یادې کمپنۍ ته یوازې زیان درلود، ګټه یې ورته ونه کړه. تر شپږو کالو زیان وروسته په ۲۰۰۰ کال کې BMW د رورو کمپنیو امتیاز وپلوره چې په دې سره یې د سترو زیانونو مخه ونیوله، خو پر وړاندې یې د رولزرویس کمپنۍ خپله کړه او د دې کمپنۍ امتیازات یې خپل کړل.
په ۱۹۲۸ کال کې یې لومړنی ساده کوچنی موټر جوړ کړی و، خو دمګړۍ یې تر ۳۰۰ ډېر ماډلونه بازار ته وړاندې کړي دي. د دې کمپنۍ لخوا تولید شوي هر موټر په خپل وخت کې د طراحۍ او ښکلا انقلاب راوستی او د مینهوالو له هرکلي سره مخ شوی دی.
نن سبا BMW په آلمان کې د هغه هېواد ملي موټر دي، قېمتي موټرونه دي او هېڅ ځای هغه د دیکسي په توګه نه کاروي، راحت، امن، د باور وړ، جذاب، هغه څه دي چې ۹۸ سلنه یې د BMW په پلور کې ونډه اخیستې ده.
یاده کمپنۍ یوازې موټر نه موټرسایکلونه هم تولیدوي چې همدومره قیمتي او امن دي. لومړنی موټرسایکل یې په ۱۹۵۵ کال کې تولید کړی و، چې ایزتا ۲۵۰ نومېده. سرعت یې ۸۵ کیلومتره په ساعت کې و، اووه کاله یې یاد موټر سایکل تولید کړ، چې ټول ۱۶۱ دانې وو.
د BMW لوګو هم ښکلې کیسه لري، لومړی مو وویل چې کارل فریدرش د الوتکې له جوړولو سره مینه لرله، دا سمبول په لومړي سر کې د الوتکې د څرخ حرکت ته ورته و، هغه په لومړي سر کې د الوتکې له جوړولو سره مینه لرله او دې کمپنۍ هم په اول وخت کې دالوتکې پرزې جوړولې. ده ډېر وخت په دې برخه کې کار هم وکړ، خو په ۱۹۲۰ کال کې یې د الوتکې کاروبار پرېښود، خو نښان همداسې پاتې شو. دا نښان همغه د الوتکې د څرخ حرکت ښيي، خو سپین او آبي رنګ یې بیا بېله مانا لري. ځینې وايي آبي رنګ هغه آسمان دی چې د الوتکې د څرخ له پرونو ښکاري، خو ځينې بیا وايي چې دا د آلمان د بایرن بیرغ ته ورته دی.
په دې وروستیو کې هڅې کوي چې د دنیا پر وروستۍ ټکنالوژۍ سمبال موټرونه نړۍ ته وړاندې کړې، د بېلګې په توګه، الکترونیکي او ځيرک موټرونه، سره له دې ستر او بار وړونکي موټرونه هم د یادې کمپنۍ له تولیداتو دي.
دمګړۍ یوازې په آلمان کې نه ده؛ بلکې د نړۍ په ګوټ ګوټ کې فعال کارځایونه او څانګې لري. زرګونه کسان کار ورسره کوي او په نړۍ کې میلیونونه مینهوال لري.
