په افغانستان کې د انرژۍ د نویو سرچینو پراختیا او اهمیت

افغانستان د طبیعي سرچینو له پلوه یو له بډایه هېوادونو څخه دی، خو د انرژۍ په برخه کې له لویو ننګونو سره مخ دی. دا هېواد، سره له دې چې د بریښنا، لمریزې، بادي، او اوبو انرژۍ په څیر غني منابع لري، په ملي او سیمه‌ییزه کچه لا هم د انرژۍ د کمښت له جدي ستونزو سره مخ دی. دغه وضعیت نه یوازې د افغانستان د اقتصاد په ځینو برخو کې خنډونه جوړوي، بلکې د ټولنیز پرمختګ او د خلکو د ژوند کیفیت ته هم زیان رسوي.
په افغانستان کې د انرژۍ له ستونزې څخه یو لوی خنډ د بریښنا د نشتوالی او کمزوری سیستم دی. د ډېرو کلیوالو سیمو خلک لا هم له بریښنا څخه محروم دي، او په ښارونو کې هم د بریښنا پرله‌پسې کمښتونه او قطعي موجودې دي. دا ستونزې د صنعت او تولید په برخه کې هم اغیزې لري، ځکه چې ډېرې فابریکې او سوداګرۍ د بریښنا له نشتون او یا هم د هغې له کمزوري سیستم سره د کار کولو پر مهال له سختو ستونزو سره مخامخ دي.
د دې ستونزې د حل لپاره، د افغانستان حکومت او خصوصي سکتور باید د نویو او پاکو انرژیو د پراختیا په برخه کې جدي ګامونه پورته کړي. لمریزه انرژي، بادي انرژي، او د اوبو بریښنا هغه سرچینې دي چې افغانستان یې د پراختیا وړتیا لري. دا منابع نه یوازې د چاپیریال ساتنې لپاره مهمې دي، بلکې د هېواد د انرژۍ اړوند ستونزې هم حل کولی شي.
افغانستان د لمریزې انرژۍ د پراختیا لپاره مناسب شرایط لري. دا هېواد په کال کې زیاتره ورځې لمر لري، او دا وړتیا لري چې د لمریزې انرژۍ له لارې د بریښنا تولید ته وده ورکړي. لمریزه انرژي نه یوازې د بریښنا په تولید کې مرسته کولی شي، بلکې د کلیوالو سیمو لپاره هم یو ښه حل ګڼل کیږي. د لمریزې انرژۍ پروژې په افغانستان کې په نسبي توګه کم لګښتونه لري او د خلکو د اړتیاوو په پوره کولو کې د پام وړ ونډه لرلی شي.
د افغانستان ځینې سیمې لکه هرات، نیمروز، او کندز د بادي انرژۍ د تولید لپاره مناسبې دي. دا سیمې، د بادي هوا له پلوه، د دې وړتیا لري چې په لویه کچه بریښنا تولید کړي. د بادي انرژۍ د پروژو پراختیا کولی شي د افغانستان د انرژۍ ستونزې په یوه مهمه کچه حل کړي. دې برخه کې د حکومت ملاتړ او د خصوصي سکتور پانګونه به د بادي انرژۍ په پراختیا کې مهم رول ولوبوي.
افغانستان د ډیرو اوبو سرچینې لري، چې د بریښنا د تولید لپاره د پام وړ دي. د اوبو بریښنا په هېواد کې د انرژۍ د تولید لپاره یو له مهمو منابعو څخه ګڼل کیږي. که څه هم چې افغانستان اوس مهال د اوبو بریښنا له ځینو پروژو څخه ګټه اخلي، خو لا هم دا برخه د پراختیا لپاره ډېرې وړتیاوې لري. د اوبو د بریښنا د پروژو پراختیا به نه یوازې د بریښنا تولید کې مرسته وکړي، بلکې د اوبو مدیریت او زراعت په برخه کې هم مثبتې اغیزې لرلی شي.
د دې نوو انرژیو پروژو د بریالیتوب لپاره، د افغانستان حکومت باید د پانګوالو لپاره یو مناسب چاپیریال رامنځته کړي. حکومت کولی شي د انرژۍ په سکتور کې د پانګونې لپاره د اسانتیاوو د برابرولو او ملاتړ کولو پالیسۍ جوړې کړي. په دې برخه کې د نړیوالو ادارو او خصوصي سکتور سره همکاري کولی شي د پروژو د پراختیا لپاره نوې لارې پرانیزي.
په پایله کې، د افغانستان د انرژۍ سکتور د پراختیا اړتیاوې ډېرې جدي دي. د نويو او پاکو انرژیو پراختیا کولی شي د هېواد د انرژۍ ستونزې په اساسي توګه حل کړي او په دې توګه به د افغانستان د اقتصادي او ټولنیز پرمختګ لپاره یو مهم ګام وي. حکومت، خصوصي سکتور، او نړیوالې ادارې باید په ګډه د دې مهمې موخې لپاره کار وکړي، ترڅو افغانستان د انرژۍ په برخه کې خپلواک او پرځان بسیا هېواد وګرځي.