د چين دولت رئيس شي جین پينګ به د قزاقستان جمهوريت د ولسمشر توکايف په بلنه نن ( د جون ۱۶مه) دغه هېواد ته په درې ورځني سفر ولاړ او هلته به د چين – منځنۍ اسيا په دويمه سرمشريزه کې ګډون وکړي.
د چين – منځنۍ اسيا لومړۍ سرمشريزه دوه کاله مخکې د چين په شي ان ښار کې په برياليتوب ترسره شوه او پدې سره د چين ـ منځنۍ اسيا ترمنځ د اړيکو نوې زمانه پيل شوه. رئیس شي جین پينګ د چين او د منځنۍ اسيا هېوادونو ترمنځ اړيکې تاريخي او په پراخو برخو کې يې ګډې همکارۍ اړينې بولي او په خبره يې، د اړيکو له پراختيا څخه د دواړو لورو خلک ټينګ ملاتړ کوي، چې پدې سره دغو اړيکو په نوې زمانه کې پياوړی حياتي ځواک ښودلی دی.
نن د چين او منځنۍ اسيا دويمه سرمشريزه د ټاکلي پلان له مخې پیلېږي او برخوال شپږ هېوادونه به يې د ګډ برخليک ټولنې د ابادۍ نوې مرحلې ته داخل شي.
رئیس شي جين پينګ له منځنۍ اسيا سره د چين د اړيکو لپاره یو شمېر متلونه کارولي، چې هر څوک یې په پېژندنې سره د دواړو خواوو د همکاريو په اهميت او راتلونکي پوهېدلی شي.
“خالي کڅوړه نېغه نه درېږي”
شي جین پينګ د ۲۰۱۶م کال په جون کې د ازبکستان د عالي مجلس تقنيني جرګې ته په وينا کې يو ازبکستانی متل (خالي کڅوړه نېغه نه درېږي) راوړ او د کمربند او لارې د ګډې ابادۍ د همکاريو ارزښت یې څرګند کړ.
چين د منځنۍ اسيا له ټولو پنځو هېوادونو سره هراړخيزې ستراتېژيکې همکاريزې اړيکې ټينګې کړي، د کمربند او لارې د ګډې ابادۍ د همکاريو سندونه يې ورسره لاسليک کړي او د انسانانو د ګډ برخليک ټولنې مفکورې د عملي کولو لپاره يې دوه اړخيزې هڅې ورسره پيل کړې دي.
دغه لاسته راوړنې د دواړو خواوو د زرګونو کلنو دوستۍ او ګډو ارمانونو نتيجه ده. شي جين پينګ ويلي،” د چين او منځنۍ اسيا ترمنځ ژورې همکارۍ يو داسې ستراتيژيک انتخاب دی، چې د دواړو خواوو مشرانو يې راتلونکي ته په کتو کړی او دغه انتخاب يې د نړۍ له تمايل او د خلکو له غوښتنو سره مطابقت لري.“
د ۲۰۲۲م کال په لومړيو کې د چين او د منځنۍ اسيا پنځو هېوادونو ترمنځ د سياسي اړيکو د ۳۰ مې کليزې د لمانځنې سرمشريزه ترسره شوه او بېلا بېلو لوريو پکې وړانديز وکړ، چې د چين او منځنۍ اسيا ميکانيزم دې د ولسمشرانو کچې ته لوړ شي.
د ۲۰۲۳م کال په مې کې د چين او منځنۍ اسيا لومړۍ سرمشريزه د چين په لرغوني شي ان ښار کې ترسره شوه. شي جين بينګ دغه سرمشريزې ته په وينا کې د منځنۍ اسيا د ابادۍ او همدارنګه د چين او منځنۍ اسيا د ګډ برليک ټولنې د ابادۍ لپاره وړانديزونه وکړل، چې د منځنۍ اسيا د بېلا بېلو هېوادونو د مشرانو تود هرکلی یې ترلاسه کړ او ويې ستایل.
شي جين پينګ د ۲۰۲۴م کال په جولای کې قزاقیستان ته د رسمي سفر پرمهال څرګنده کړه، چې چين غواړي له قزاقستان او نورو هېوادونو سره د چين او منځنۍ اسيا ميکانيزم پياوړی کړي، څو همکارۍ يې لازياتې نوې لاسته راوړنې ولري.
د ګډو مشورو، ګډې ابادۍ او ګډ مشارکت د اصولو په رڼا کې د چين او منځنۍ اسیا ترمنځ همکارۍ ورځ تر بلې پراخېږي، د همکاريو جوړښت يې بشپړ شوی او د اقتصاد او سوداګرۍ، صنايعو او پانګونې، زراعت، ترافيک، ګمرک، امنيت او پېښو ته د رسېدنې په برخو کې يې د همکاريو ميکانيزمونه په لوړ موثريت روان دي.
“په ډېرو هڅو له خاورو څخه سره زر ترلاسه کېږي“
د چين، قرغېزستان او ازبکستان د رېللارې د جوړولو پروژه د روان کال د اپرېل په ۲۹مه پيل شوه.
دغه پروژه د چين او منځنۍ اسیا ترمنځ د همکاريو د پراختيا لپاره د رئيس شي جين پينګ په وړانديز طرحه شوې ده.
دغه رېللاره چې درې هېوادونه سره نښلوي او ۵۲۳ کيلومتره اوږدوالی لري، د چين او د منځنۍ اسيا هېوادونو ترمنځ تر ټولو لنډه ځمکنۍ لاره به وګرځي، د مالونو د لېږد وخت او لګښت به کم کړي او سيمه ييز اقتصاد ته به همغږی پرمختګ ورکړي.
د چين د شاان شي ولایت خلک په خبرو کې يو متل) په ډېرو هڅو له خاورو څخه سره زر ترلاسه کېږي( ډېر کاروي او په منځنۍ اسيا کې هم يو ورته متل شته، چې وايي) په هڅو لاسته راوړنې او د تخمونو په شيندلو حاصلات ترلاسه کېږي(.
رئيس شي جین پينګ د چين او منځنۍ اسيا لومړۍ سرمشريزې ته په وينا کې ياد دوه متلونه کارولي وو او په همدې متلونو کې يې د چين او منځنۍ اسیا د همکاريو د ښه راتلونکي نيکې هيلې غوټه کړې دي.
له تېرو دوو کلونو راهیسې، چین او منځنۍ اسیا ډېرې لاسته راوړنې لري، چې دلته به یې څو بېلګې راوړو.
په ۲۰۲۴م کال کې د منځنۍ اسیا له پنځو هېوادونو سره د چين د سوداګرۍ ارزښت ۹۴ ميليارډه او ۸۰۰ ميليونه امريکايي ډالره ښودل شوی، چين د منځنۍ اسيا تر ټولو لوی سوداګريز همکار ګرځېدلی او په يادو هېوادونو کې ډېرې پراخې پانګونې کړې دي، د چين له ډېرو ځايونو څخه د چين- منځنۍ اسيا د اورګاډو تګ راتګ پيل شوی او په شي ان ښار کې د قزاقستان او چين په ګډې پانګونې جوړ شوی بندر فعال شوی او باکيفيته پرمختګ يې کړی دی او دغه راز د ټي ايي ټي ار (TITR) ټرانسپورټي دهليز د جوړولو چارې يې هم روانې دي.
“وروروالي تر ټولو عالي شتمني ده ”
رئیس شي جين پينګ د ۲۰۲۴م کال په جولای کې له قزاقستان څخه رسمي لېدنه وکړه. د نوموړي د هرکلي مراسمو پر مهال ۱۴ قزاقستاني ماشومانو شي جین پينګ ته يوه چيني سندره وويله او وروسته يې ورته وويل، چې هغوی غواړي د چين چينګهوا پوهنتون ته بريالي شي. شي جين پينګ هغوی ته په خوشحالۍ ځواب ورکړ، هرکلی مو کوم چې تاسو چين ته لاړ شئ او په پوهنتونونو کې يې زده کړې وکړئ.
په دې وروستيو کلونو کې د منځنۍ اسيا په هېوادونو کې د چيني ژبې د زده کولو او د چيني کلتور د مطالعاتو څپې پورته شوې دي، چين او د منځنۍ اسيا پنځو هېوادونو يو په بل هېواد کې د کلتوري مرکزونو د جوړولو چارې پيل کړي، په منځنۍ اسیا کې د کنفوسيوس له ۱۳ ښوونځيو څخه ډېر ځوانان فارع شوي او د منځنۍ اسيا د هېوادونو ډېر محصلين د زده کړې لپاره چین ته تللي دي او دغه راز د ځوانانو، کلتور او سياحت، اقتصاد او سوداګرۍ او رسنيو په برخو کې د دواړو خواوو ترمنځ د تبادلو او همکاريو برنامې هم زیاتې شوې دي.
د شي ان – الماتا لومړي اورګاډي، چې د چين او منځنۍ اسيا ترمنځ د کلتوري تبادلې او سياحت لپاره ځانګړی شوی، د روان کال د مې په ۳۱ مې تګ راتګ پيل کړ، چې پدې سره د چين او قزاقستان ترمنځ د کلتوري تبادلو فعاليتونه پيل شوي دي.
سږکال په قزاقستان کې ( چين ته د سيلانۍ کال) نومول شوی او په چين کې هم (قزاقستان ته د سيلانۍ کال) نومول شوی او ډېرو چینايانو د قزاقستان سمرقند او بخارا سيمو ته سفرونه کړي او د منځنۍ اسيا دودونه يې تجربه کړي دي او د دې ترڅنګ د منځنۍ اسیا ډېرو خلکو هم چين ته سفرونه کړي دي.
رئیس شي جين پينګ د چين او منځنۍ اسيا لومړۍ سرمشريزې ته په وينا کې دا متل ( وروروالي تر ټولو عالي شمتي ده) وکاراوه او يووالي، ټولشموليت او ښه ګاونډيتوب ته يې د منځنۍ اسيا د خلکو هيلې وغوړولې.
چين او د منځنۍ اسیا هېوادونه د سولې او همکارۍ، پرانيستې او ټولشموليت، متقابلو زده کړو او ګډو ګټو اصول عملي کوي او د ښوونې، روغتيا، سياحت په ګډون بېلا بېلو برخو کې خپلمنځي همکارۍ پراخوي. باور دا دی، چې د دواړو خواوو د مشرانو په لارښوونې به يې خپلمنځي دوستي دوام ولري او همکارۍ به يې لا پراخې شي، د متقابل پوهاوي، دوستۍ او ګډ برخليک نوی فصل به يې پرانيستل شي او د انسانانو د ګډ برخليک ټولنې د ابادۍ لپاره به نوي خدمتونه وکړي.
