ترکستان د لوړو زده کړو خصوصي موسسې د ۱۳۹۲ کال په وروستیو کې د لوړو زده کړو وزارت په منظورۍ په بلخ کې ولایت کې د دوو پوهنځيو اقتصاد او حقوقو او سیاسي علومو په درلودلو سره پر فعالیت پیل کړی دی. ترکستان د لوړو زده کړو خصوصي موسسه تر اوسه پورې همدا دوه پوهنځي لري. د لوړو زده کړو د دې موسسې د بهرنیو اړیکو مسوول ډاکټر نجیب عسی زاده وایي، دوی غوښتل چې د موسسې په چوکاټ کې نوي پوهنځي هم ایجاد کړي او په دې برخه کې پوره تیاری لري، خو دا چې د ولسمشر په امر لوړو زده کړو وزارت په خصوصي پوهنتونونو کې د نویو پوهنځیو ایجادول ځنډولي دي، نو دوی دې ته په تمه دي چې دویم ځلي اجازه ورکړي او د نویو پوهنځيو لپاره منظوري واخلي.
ښاغلی عیسی زاده وایي چې د حقوقو او سیاسي علومو پوهنځی یې دوه ډېپارټمنټونه (اداره او ډیپلوماسي او قضا او څارنوالي) او اقتصاد پوهنځی یې هم دوه ډېپارټمنټونه (مالي امور او بانکي امور) لري. دی وایي، څلور واړه ډېپارټمنټونه یې فعال دي او د ورځې په اوږدو کې په بېلابېلو وختونو کې ورته محصلین راځي او خپلې زده کړې کوي. ډاکټر نجیب عسی زاده وایي، چې د محصلینو د لاسرسي په موخه یې د ورځې په دریو وختونو کې د هغوی لپاره د زده کړو زمینه برابره کړې ده. د لوړو زده کړو په دې موسسه کې د ۱۵۰۰ په شاوخوا کې محصلین پر لوړو زده کړو بوخت دي، چې ۶۰ سلنه یې نارینه او پاتې ۴۰ سلنه یې ښځینه محصلینې تشکیلوي.
له ترکستان د لوړو زده کړو موسسې څخه تر اوسه پورې د زرو په شاوخوا کې محصلین د لېسانس په کچه په څلورو دورو کې فارغ شوي دي. نوموړی وایي چې فارغ شوي محصلین یې تر ډېره خپله په بلخ ولایت او دغه راز د هېواد په نورو ولایتونو کې په بېلابېلو دولتي او غیر دولتي ادارو کې پر کار بوخت دي او یا یې هم خپله د ځان لپاره کاروبارونه جوړ کړي او خلک یې ور سره پکار کړي دي. دی وایي چې تر ۱۳۹۷ کال پورې یې په کلني ډول د زرو په شاوخوا کې نوي محصلین جذبول، ځکه هغه وخت یې طب پوهنځی هم درلود چې اوسمهال د ځینو ستونزو له کبله تړل شوی دی. خو اوس چې طب پوهنځی نه لري، نو په فعالو دوو پوهنځیو کې یې د جذب کچه په کلني ډول د ۵۰۰ په شاوخوا کې ده.
ډاکټر نجیب عسی زاده وایي چې د لوړو زده کړو وزارت له مقرراتو سره سم یې د موسسې په د ننه کې مجهز کتابتون جوړ کړی، چې د لسو زرو په شاوخوا کې بېلابېل کتابونه یې پکې ځای پر ځای کړي دي. دی وایي چې د فعالو پوهنځیو اړوند او دغه راز زرګونه نور علمي کتابونه یې هم د محصلینو د ازادې مطالعې لپاره په خپل کتابتون کې ځای پر ځای کړي دي. دی وایي، که څه هم چې اوس هم په کتابتون کې په کافي اندازه کتابونه لري، خو هڅه یې دا ده چې کتابتون نور هم غني کړي او په یو زیات شمېر نور کتابونه هم په خپل کتابتون کې ځای پر ځای کړي. د فزیکي کتابتون تر څنګ ترکستان د لوړو زده کړو موسسه یو ډیجیټالي کتابتون هم لري، چې د نړۍ له مشهورو کتابتونونو سره وصل دی او دوی په رسمي ډول د دغو کتابتونونو غړيتوب لري.
د کتابتون تر څنګ، ترکستان د لوړو زده کړو موسسه د محصلینو لپاره مجهز کمپیوټر لب هم لري، څو محصلین وکولای شي چې په یاد کمپیوټر لب کې هم کمپیوټر زده کړي او هم یې له انټرنېټ څخه کار واخلي. د محصلینو لپاره وړیا ترانسپورت، د طب پوهنځی د محصلینو لپاره مجهز لابراتوار او د پوهنتون لپاره دایمي ودانۍ او شنه ساحه د ترکستان د لوړو زده کړو موسسې هغه امکانات دي، چې د خپلو محصلینو په واک کې یې ورکړي دي. ښاغلی عسی زاده وایي، چې دوی په پلان کې لري چې یو کلینیک هم جوړ کړي، څو د طب پوهنځي محصلین د نظري زده کړو تر څنګ په یاد کلینیک کې عملي زده کړې هم وکړي. دی وایي، هڅه یې دا ده چې په ټوله مانا د محصلینو لپاره هغه امکانات برابر کړي، چې دوی اړتیا ورته لري.
ښاغلی عسی زاده وایي چې د دې ټولو تر څنګ یې د محصلینو د وړتیاوو لوړولو لپاره بېلابېلې کمېټې هم جوړې کړې دي، د بېلګې په توګه، د څېړنې کمېټه، د مشورې کمېټه، حقوقي کلینیک او داسې نور. دی وایي چې خپله په بلخ ولایت کې یې د بانکونو په ګډون له ځینو نورو ادارو سره هوکړې لاسلیک کړې دي، چې له مخې یې محصلین د عملي زده کړو لپاره هلته ور استوي.
ترکستان د لوړو زده کړو خصوصي موسسه په کور د ننه په ځانګړې توګه په بلخ ولایت کې له ټولو خصوصي او دولتي پوهنتونونو سره ښې اړیکې لري. د دې موسسې د بهرنیو اړیکو مسوول ښاغلی ډاکټر نجیب عسی زاده وایي، چې دوی په بلخ کې د خصوصي پوهنتونونو په نوم یوه اتحادیه هم لري، چې یوازې د بلخ ولایت ۱۱ خصوصي پوهنتونونه یې غړیتوب لري. نوموړی وايي چې دوی د هېواد له نورو خصوصي او دولتي پوهنتونونو سره هم ښې اړیکې لري او هڅه یې دا ده چې له هېواده بهر هم له ځینو پوهنتونونو سره اړیکه ولري او علمي هوکړې ور سره لاسلیک کړي، څو له مخې یې خپل محصلین او استادان د لا نورو لوړو زده کړو لپاره ور واستوي.
ډاکټر نجیب عسی زاده وایي چې په بلخ ولایت کې له مولانا خصوصي پوهنتون پرته تر اوسه پورې نورو پوهنتونونو ته د لوړو زده کړو وزارت لخوا ډیپلومونه نه دي ویشل شوي. دی وایي چې دوی خپلو فارغ شویو محصلینو ته یوازې د نمرو ترانسکرېپټ او یوه تصدیق پاڼه ورکوي، چې محصلین کولای شي د نورو لوړو زده کړو او دندې په پیدا کولو کې ترې ګټه واخلي. ښاغلی عسی زاده وایي چې کله د لوړو زده کړو له لوري دوی ته د دولتي ډيپلومونو د وېش وار ورسېږي، نو دوی به هم خپلو محصلینو ته دغه ډیپلومونه وویشي.
د طب پوهنځي بیا فعالول، د نویو پوهنځیو ایجادول، له موسسې څخه پوهنتون ته ارتقاع کول، د ماسټرۍ پروګرام پیلول، په کور د ننه او بهر کې له معتبرو پوهنتونونو سره اړیکې جوړول او د علمي هوکړو لاسلیک کول او دې ته ورته نور د ترکستان د لوړو زده کړو خصوصي موسسې راتلونکي پلانونه دي.
د ترکستان د لوړو زده کړو موسسه د لوړو زده کړو له وزارت څخه کومه ګیله نه لري، خو وايي، که د لوړو زده کړو وزارت ټولو خصوصي پوهنتونونو ته د نویو پوهنځیو د ایجاد فرصت بیا ورکړي، دوی به په خپل تشکیل کې نوي او هغه پوهنځي ایجاد کړي، چې هم یې د کار مارکېټ تقاضا کوي او هم د محصلینو لپاره نوي او په زړه پورې وي.
